Kayıt dışı artıyor

Ekonomik kriz Türkiye’yi teğet geçse de işgücü piyasalarına olan etkisi henüz geçmiş değil. Krizin işgücü piyasalarına etkisiyle ilgili Dünya Bankası raporu, genel olarak bu alanda Türkiye’nin işgücü diğer ülkelere göre daha iyi atlattığı yönünde.

Türkiye’de güncel işsizlik oranı resmi rakamlarla yüzde 10,5 seviyesinde. Bu, hepimizin hayatını etkileyen, dikkate değer bir düzelme. Öte yandan 15 yaş ve üstü çalışan nüfusun payı 1990 yılında yüzde 52 olarak gerçekleşmişken günümüzde sadece yüzde 45,2 oranında bir istihdam oranı var. İstihdam payı bu değerlerle OECD içerisindeki en düşük orana denk geliyor. Dünya Bankası araştırmasında dikkati çeken en önemli detay, iş kayıplarının özellikle imalat sanayinde çalışan kayıtlı işçiler arasında yaşanmış olması. Kayıtlı sektörlerde yaşanan bu daralmanın sübvanseye edildiği alan ise kayıt dışı.

İşsizlikle ilgili süreci etkileyen ana faktör, hane halkı üyelerinin hızlı bir şekilde kayıt dışı sektörlere yönelerek kısa vadeli çözümler üretmesi. Kayıtlı sektörlerde artan işsizliğe rağmen, kayıt dışı Dünya Bankası’nın deyimiyle “tampon” görevi üstleniyor. Bu süreç işsizlik rakamlarını düşük göstermeye yarasa da paradoksal bir duruma neden oluyor. TÜİK verilerine göre Şubat 2012-13 tarihleri arası dönemde tarım dışı istihdamda yüzde 6,2 artışın gerçekleşirken, bu alanda işsizlik oranının yüzde 11,6’a gerilediği görülüyor. Aynı dönemde Türkiye’de büyüme oranı ise yüzde 2,2. Kısacası, Türkiye’de artan istihdam oranları büyüme yaratmıyor.

İstatistiklere göre Türkiye’deki verimlilik ABD’deki verimliliğin yüzde 40’ı kadar ve neredeyse Polonya ile aynı seviyede. Bu durumun temel nedeniyse işgücü piyasalarına yeni giren işçilerin, hizmet sektörü, ücretsiz aile işçiliği ve tarım gibi üretken olmayan alanlarda yoğunlaşmaları ve toplam faktör verimliliğine bir katkı sağlamamaları. Türkiye’de kayıt dışı alanlara yönelmiş büyük bir “düşük becerili işçi stoku” var. Türkiye’de çalışma yaşındaki nüfusun yarısı hala temel öğretimden daha az seviyede bir öğrenime sahip. Bu oran mesleksizlerin yüzde 64’üne, kayıt dışı sektörlerde çalışanların ise yüzde 65’ine denk geliyor.