Dijital Karbon Kredisi Nedir ve Nasıl Çalışır?

Karbon kredisi, belirli miktarda karbondioksit veya diğer sera gazlarının (GHG) yayılmasına yönelik izinlerdir. “Karbon izinleri” veya “sertifika” olarak da bilinen bu kredinin nihai amacı, atmosfere salınan sera gazı emisyonlarını azaltmak. Son yıllarda, 2050 yılında karbon nötrlüğüne ulaşmak için pek çok ülkedeki şirketlerin sera gazı emisyonlarını azaltması zorunlu hale geldi. Özellikle büyük şirketler için emisyonları azaltma çabaları artık toplumsal sorumluluk haline geliyor. Öte yandan, sera gazı emisyonlarını azaltmanın zor olduğu havacılık ve enerji gibi bazı endüstriler de var. Bu endüstrilerdeki şirketler karbon kredisi satın alarak emisyonların azaltılmasına katkıda bulunabilirler. Bu kredilerin internet ortamında alım satımı yapıldığında ise aslında dijital karbon kredisinden söz etmiş oluyoruz. Dolayısıyla önce karbon kredisini A’dan Z’ye öğrenmek, akabinde dijital sistemi keşfetmek oldukça önemli. İçeriğimizde karbon kredisi nedir, dijital karbon kredisi nasıl çalışır gibi en merak edilen soruların yanıtlarına ulaşabilirsiniz.

Karbon Kredisi Nedir?

Karbon kredileri, aslında birçok açıklama ile izah edilebilir. En basit ifadeyle, sahibinin belirli miktar sera gazı salımı yapmasına müsaade eden bir izin belgesidir, diyebiliriz. Bir kredi, 1 ton karbondioksit veya diğer sera gazlarına eşdeğer emisyona izin veriyor. Dolayısıyla her bir kredi, atmosferdeki 1 ton karbondioksit veya başka bir sera gazına eşdeğer kabul ediliyor. Krediler, iklime yönelik olumlu eylemleri finanse etmenin, bunlara yatırım yapmanın bir yolu. Bunlar, ilgili piyasalarda alınıp satılıyor. Yani bu krediler, sera gazı emisyonlarını önleyen veya ortadan kaldıran projeler tarafından üretiliyor.

Karbon kredisi sistemi; sera gazı azaltımı yapanları ödüllendiren, yüksek karbon emisyonu sahiplerine ilave bedel ödetebilen bir mekanizmaya sahip. Kökeni ise 1990’lı yıllarda kükürt kirliliğini azaltmak için kullanılan ticaret modeline dayanıyor. Hükümetler, şirketler ve diğer kuruluşlar, küresel iklim eylemlerini desteklemek için karbon kredileri satın alabiliyorlar. Bu işlemlerin yapıldığı yerlere ise “karbon piyasası” deniyor. Karbon piyasaları, karbon kredilerinin satın alınmasını, satılmasını, transferini ve değişimini sağlıyor. Bunu yaparken, emisyonları önleyen veya ortadan kaldıran yenilenebilir enerji gibi iklim projeleri finanse edilmiş oluyor. Amaçsa elbette atmosfere salınan sera gazı emisyonlarını önemli ölçüde azaltmak.

Karbon Kredisi Nasıl Çalışır?

Birçok kuruluşun iddialı iklim hedefleri vardır. Bunlara ulaşmak genellikle kendi faaliyetleriyle ilişkili emisyonları azaltmayı ve  henüz azaltılamayan emisyonları telafi etmek için harici karbon giderme projelerini finanse etmeyi içerir. Karbon kredileri tam da burada devreye girer. Sıkı, uluslararası alanda tanınan standartlara göre izlendiği için, işletmelerin kaçınılmaz emisyonlarını güvenilir ve şeffaf bir şekilde telafi etmelerine olanak tanır. Şirketler karbon kredilerini kullanarak, karbon emisyonlarını telafi ettiklerini söylediklerinde bunu yaptıklarına dair paydaşlarına kanıt sunabilirler.

Hükümetler ya da kurumlar, ilgili varlıklar tarafından salınabilecek toplam sera gazı miktarına bir sınır koyar. Daha sonra bu sınıra kadar karbon kredisi satın alınabilir. Daha fazla emisyon yapmak isteyenlerin, başkalarından daha fazla kredi satın almaları gerekir. Tersine, daha az emisyon yaparlarsa, fazla kredilerini satabilirler. Bunun yanı sıra şirketler veya bireyler, emisyonlarını telafi etmek için karbon kredisi satın alırlar ve böylece faaliyetlerini etkili bir şekilde karbon nötr hale getirebilirler. Ayrıca her karbon kredisine benzersiz bir numara atanır ve standart kayıt defterine kaydedilir.

Peki karbon kredisini daha çok kimler satın alır? Karbon kredilerinin alıcıları genellikle karbon emisyonlarını telafi etmek isteyen şirketler, hükümetler veya bireylerdir. Burada hükümet veya şirketlerin karbon kredisi almasını anlamak kolay. Ancak bireylerin niçin satın aldığı da merak konusu. Karbon kredileri çoğunlukla endüstriyel kirliliği önlemek için kullanılır. İşletmeler bunları kurumsal sürdürülebilirlik ve net sıfır taahhütlerini yerine getirmek için kullanır. Bireyler ise bunları seyahatlerden kaynaklanan emisyonları telafi etmek için kullanabilir.

Karbon kredileri, küresel iklim hedeflerimize ulaşmamızı ve iklim değişikliğinden en çok etkilenen, ancak en az sorumluluk sahibi toplulukları desteklememizi sağlar. Ayrıca dünyanın dört bir yanındaki karbonsuzlaştırma projelerine finansman aktarımını da kolaylaştırır.

Karbon Kredilerinin Faydaları

Karbon sertifikası ve kredilerinin faydaları hakkında öne çıkanları aşağıdaki maddelerde bulabilirsiniz:

• İşletmeler, karbon kredisi satın alarak, tamamen azaltamadıkları sera gazı (GHG) emisyonlarını telafi edebilirler. Tüm işletmelerin sera gazı emisyonlarını önemli ölçüde azaltması ideal olsa da, bu her zaman gerçekçi değil. Bu nedenle, işletmeler azaltamadıkları emisyon kısımlarını karbon kredilerine yatırım yaparak telafi edebilir.
• Karbon kredisi satın almak, şirketlerin karbondan arındırma taahhütlerini açık yönergeler ve somut faaliyetlerle beyan etmelerine olanak tanır. Bu beyan, bir şirketin karbondan arındırma yönündeki çabalarının sosyal bir onayı olabilir. Şirketler bu tür beyanlarda bulunarak, sektörlerindeki diğerlerini de aynısını yapmaya teşvik edebilir ve olumlu bir döngü yaratabilir.
• Karbon kredileri, şirketlerin karbon emisyonlarını düşürmek için finansal olarak motive edildiği piyasa tabanlı bir sistem yaratır. Karbona bir fiyat koyarak, daha temiz, daha verimli teknolojilere yatırım yapılmasını teşvik eder. Bu piyasa odaklı yaklaşım, işletmelerin çevresel hedeflere ulaşması için esnek ve uygun maliyetli bir yol sağlar.

• Karbon kredileri ayrıca projelerin gerçekleştirildiği yerel topluluklara yeşil işlerin yaratılması yoluyla sürdürülebilir kalkınma, sürdürülebilir enerji, çevre ve biyolojik çeşitliliğin korunması, iklim adaptasyonu ve dayanıklılığı gibi çeşitli faydalar sağlar.
• Karbon borsası ve kredisi, küresel uygulanabilirliği nedeniyle yaygın bir etkiye sahip. Karbon kredileri ülkelerin ve şirketlerin emisyonları azaltmada iş birliği yapmasını sağlar. Bu küresel çerçeve, yeşil teknolojilerin ve sürdürülebilir uygulamaların ulusal sınırlar ötesine aktarılmasını kolaylaştırarak iklim değişikliğine karşı kolektif çabayı artırır.

Dijital Karbon Kredileri Nasıl Satın Alınır ve Kullanılır?

Karbon kredilerini işlediğimize göre bunları satın alabileceğimiz dijital mecralardan söz açabiliriz. Şirketler ve bireyler karbon emisyonlarını telafi etmek için karbon kredilerine yatırım yapıyor. Ancak herkes karbon kredilerinin nasıl satın alınacağını bilmiyor. Giriş bölümünde bahsettiğimiz üzere dijital karbon kredileri, aslında bu kredilerin satın alınabildiği dijital mecralara deniyor. Kredilerin alıcıları karbon dengelemenin tüm kuralları ve prosedürleri konusunda uzman olmak zorunda olmasa da en azından kredilerin nasıl üretildiği, verildiği ve satın alındığı konusunda temel bir anlayışa sahip olmalı.

Bu krediler genel olarak uluslararası komisyoncular, çevrimiçi perakendeciler ve ticaret platformları aracılığıyla alınıp satılabiliyor. Dünya çapında çok çeşitli karbon kredisi projeleri var. Ayrıca çok hızlı büyüyen bir pazar olduğu için karbon kredilerine yatırım yapabileceğiniz sayısız yol var. Yatırım yapmayı seçtiğiniz kuruluşlar marka değerlerinize, karbon kredilerinizin hedeflerine ve bütçenize bağlı olacaktır. İşte dikkate alabileceğiniz bazı karbon yatırım seçenekleri:

• • NCX: Arazi sahipleri, arazilerini analiz ettirmek ve ağaçlarını kesmemek için sbu şirkete bakabiliyorlar.
  • Native Energy: Destekleyebileceğiniz ve kredi kazanabileceğiniz birçok proje sunar. Öncelikli odak noktaları, şirketlere artık emisyonları konusunda yardımcı olmak.

• Birleşmiş Milletler Karbon Ofset Platformu (United Nations Carbon Offset Platform): Tüm dünyada karbon kredisi satın almak ve programları desteklemek için en bilinen mecralardan biri.

• Sustainable Travel International: Seyahat ve turizmden kaynaklanan karbon emisyonlarını azaltmak isteyen gezginler ve seyahat şirketleri için çözümler sunuyor.

Dijital Karbon Kredisi ile Sürdürülebilirlikte Yeni Dönem

Sürdürülebilirliğe geçiş artık bir seçenek değil, dünya çapındaki şirketler için adeta bir zorunluluk. Kurumsal sürdürülebilirlik hedefleri artık büyük şirketlerin temel operasyonlarının içine yerleşmiş durumda. Bu şirketler karbon ayak izlerini azaltmaya çalışıyor ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için karbon pazarına giderek daha fazla geçerli bir seçenek olarak bakıyorlar. Bu; enerji, ağır sanayi ve tarım gibi geleneksel olarak karbon emisyonları yüksek olan sektörlerde özellikle önemli bir olay.

Örneğin, enerji sektöründe şirketler emisyonları azaltmak için yenilenebilir enerji gibi projelere yatırım yapıyor. Üretim sektörü de dönüşüm geçiriyor ve şirketler yeşil amonyak gibi daha yeşil teknolojileri üretim süreçlerine dahil etmenin yollarını araştırıyor. Bu gelişmeler, tüketicilerin ve yatırımcıların daha yeşil ürün ve hizmetlere olan artan talebinden de kaynaklanıyor.

Dijital Karbon Kredilerinin Geleceği

Çok da uzak olmayan geçmişte, karbon emisyonları endüstriyel ve tüketici odaklı dünyamızın görünmez bir sonucu gibi görünüyordu. Ancak bugün, katedilen her kilometrenin, şarj edilen her aletin ve çalıştırılan her fabrikanın gezegenimize yüklediği çevresel maliyetin tamamen farkındayız. Bu noktada bazı kesimler için çözüm, karbon emisyonu azaltımı ve karbon kredilerinin nasıl çalıştığını yeniden düşünmekte yatıyor.

EY, McKinsey ve Morgan Stanley gibi danışmanlık şirketleri karbon piyasasının 2030 yılına kadar 30-50 milyar dolarlık bir değerlemeye ulaşabileceğini öngörüyor. Bu genişleme büyük ölçüde emisyonlarını telafi etmek ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak isteyen şirketler tarafından yönlendiriliyor. 

Şu anda dünyanın en büyük şirketleri yıllık 7,2 milyar tondan fazla CO2 emisyonundan sorumlu. Bu emisyonların sadece %20’si telafi edilse, yıllık 7-20 milyar avro arası CO2 azaltım sertifikası üretilebilir. Daha fazla şirket sürdürülebilirlik hedeflerini benimseyip bunlara ulaşmanın etkili yollarını aradıkça bu talebin artması bekleniyor.

Bunun yanı sıra geleneksel karbon kredisi sistemlerinde, büyük endüstriler ve işletmeler genellikle odak noktasıdır ve tüketiciler denklemden biraz uzakta kalır. Ancak, gelecekte her tüketicinin de karbon kredisi pazarında bir oyuncu haline gelmesi bekleniyor.